Aile Konutu Şerhi: Eşinizin Rızanız Olmadan Evi Satmasını Nasıl Engellersiniz?
Excerpt: Türk Medeni Kanunu m.194 kapsamında aile konutu şerhinin hukuki sonuçları, nasıl konulacağı ve kaldırılacağı. Eşinizin rızanız olmadan evi satmasını engellemek için kapsamlı rehber.
Yayın Tarihi: 23 Eylül 2025 • Güncelleme: 23 Eylül 2025
Giriş: Aile Konutunu Koruyan Hukuki Kalkan
Evlilik birliği yalnızca duygusal ve ekonomik dayanışmayı değil, aynı zamanda ortak yaşam alanının korunmasını da içerir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi, aile konutu şerhi ile aile bireylerinin barınma hakkını mülkiyet hakkının önüne koyarak eşlerin tek taraflı tasarruflarını sınırlar. Bu düzenleme, eşlerden birinin rızası olmadan gerçekleştirilen satış, ipotek veya kira feshi gibi işlemleri geçersiz kılarak aile düzeninin korunmasını amaçlar.
Uygulamada aile hukuku danışmanlıklarında sıkça karşılaşılan uyuşmazlıklardan biri, aile konutunun diğer eşin bilgisi olmadan elden çıkarılmasıdır. Aile konutu şerhi, tapu siciline eklenen basit bir kayıtla bu riskleri ortadan kaldırır ve aileyi geleceğe güvenle bakar hâle getirir.
Aile Konutu Şerhinin Temel İlkeleri
- Şerh, aile bireylerinin barınma hakkını mülkiyet hakkının önüne yerleştirir ve taşınmazın el değiştirmesini diğer eşin yazılı rızasına bağlar.
- Başvuru ücretsizdir; tapu müdürlükleri herhangi bir harç veya masraf almadan talebi sonuçlandırır ve karar 24 saat içinde kayıt altına alınır.
- Şerh, tapu sicilinde herkese karşı ileri sürülebilir niteliktedir; üçüncü kişilerin iyi niyet iddiası, aile konutunu korumaz.
Hangi Konut Aile Konutu Sayılır?
Eşlerin düzenli olarak ikamet ettiği, gündelik yaşamlarını sürdürdüğü, çocukların eğitim ve sosyal hayatının merkezinde yer alan tek taşınmaz aile konutu kabul edilir. Yazlık veya yatırım amaçlı alınan ikinci konutlar, aile konutu şerhi kapsamına girmez.
Aile Konutu Şerhi Konulduğunda Tasarruf Yetkisi Nasıl Sınırlandırılır?
- Satış ve devir yasağı: Şerh kaydı bulunan taşınmaz, diğer eşin noter onaylı yazılı izni olmaksızın satılamaz, bağışlanamaz veya bir başkasına devredilemez; tapu görevlisi rıza belgesini görmeden işlem yapamaz.
- İpotek ve sınırlı ayni hak engeli: Banka ipoteği, intifa, oturma veya üst hakkı gibi sınırlı ayni haklar ancak eşin rızasıyla kurulabilir; aksi hâlde işlem baştan itibaren hükümsüzdür.
- Kira sözleşmesi koruması: Kiralanan aile konutlarında sözleşmeyi yapan eş, diğer eşin yazılı rızası olmadan kira sözleşmesini feshedemez; eş, kiraya verene bildirerek sözleşmeye taraf olma hakkını kullanabilir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur? Adım Adım Başvuru Rehberi
Şerh talebi, konutun bağlı bulunduğu tapu müdürlüğüne yapılır. Malik olmayan eş, aşağıdaki belgelerle bizzat başvurabilir veya noter vekâletnamesiyle avukatını yetkilendirebilir.
Gerekli Belgeler ve Uygulama Püf Noktaları
- Kimlik ve evlilik belgesi: Nüfus cüzdanı veya kimlik kartı ile e-Devlet üzerinden alınan vukuatlı nüfus kayıt örneği, evlilik birliğinin devam ettiğini kanıtlar.
- Yerleşim yeri belgesi: Konutta fiilen ikamet edildiğini gösteren güncel belge, aile konutu niteliğinin açıklığa kavuşmasını sağlar.
- Şerh talep dilekçesi: Tapu müdürlüğüne hitaben yazılan ve “Taşınmazın aile konutu olduğunun tapu siciline şerh edilmesini talep ediyorum” ibaresini içeren dilekçe yeterlidir.
- Tapu bilgileri: Ada-parsel veya bağımsız bölüm numarasını içeren tapu kayıt örneği, işlemin hızlı sonuçlanmasını sağlar.
Başvurunun ardından tapu müdürlüğü, taşınmaz kaydına “Aile Konutu Şerhi” ilavesini yapar ve aynı gün içinde taraflara yazılı bildirimde bulunur. Şerh işlemi ücretsizdir; yalnızca kimlik fotokopisi gibi evrak çoğaltma giderleri oluşabilir.
Şerhin Kaldırılması ve Güncellenmesi
Aile konutu statüsü sona erdiğinde, taşınmaz üzerindeki şerh de kaldırılabilir. Evliliğin boşanma kararı ile sona ermesi, eşlerden birinin vefatı, aile konutunun başka bir adrese taşınması veya her iki eşin birlikte başvurması hâllerinde tapu müdürlüğüne terkin talebi yapılır. Yeni bir aile konutu edinildiğinde, önceki şerhin kaldırılması ve yeni konut için aynı prosedürün tekrarlanması gerekir.
Şerh Terkin Dilekçesinde Yer Alması Gereken Hususlar
Tarafların kimlik ve iletişim bilgileri, aile konutu niteliğinin sona erme gerekçesi, yeni adres bilgisi ve varsa mahkeme kararına ilişkin bilgiler açıkça belirtilmelidir. Ortak başvuruda her iki eşin imzası aranır.
Rıza Alınmadan Yapılan İşlemler İçin Hak Arama Yolları
- Tapu iptali ve tescil davası: Rıza alınmadan yapılan satış, bağış veya ipotek işlemleri aile mahkemesinde açılacak dava ile iptal edilir; tapu kaydı eski hâline döndürülür.
- İhtiyati tedbir talebi: Devam eden davada taşınmazın el değiştirmesini önlemek için ihtiyati tedbir istenebilir; mahkeme, taşınmaz üzerine yeniden şerh koyabilir.
- Tazminat ve kira bedeli talepleri: Rıza dışı işlem nedeniyle mağdur olan eş, uğranılan zararın giderilmesi için maddi tazminat ve konuttan mahrum kalınan dönemler için kira bedeli talep edebilir.
Uygulamada Karşılaşılan Sorular
Aile konutu şerhi için başvuruyu kim yapabilir?
Malik olmayan eş, gerekli belgelerle tapu müdürlüğüne bizzat başvurabilir veya noter onaylı vekâletname ile avukatını yetkilendirebilir; işlem ücretsizdir ve aynı gün sonuçlanır.
Şerh konulmuş taşınmaz satılmak istenirse süreç nasıl işler?
Tapu memuru, eşin noter tasdikli yazılı rızasını arar. Rıza yoksa satış işlemi reddedilir ve işlem talebi tutanakla kayda geçirilir.
Rıza alınmadan yapılan işlem nasıl iptal edilir?
Mağdur eş, aile mahkemesinde tapu iptali ve tescil davası açarak işlemin geçersizliğini talep eder; mahkeme aile konutu statüsünü tespit ederse tapu kaydı eski hâline döner.
Kiralanan aile konutları için hangi güvenceler var?
Kiracının eşinin rızası olmadan sözleşmeyi feshetmesi veya evi tahliye etmesi mümkün değildir; eş, kiraya verene yazılı bildirimde bulunarak sözleşmeye taraf olma hakkını kullanabilir.
Şerhin kaldırılması hangi hâllerde mümkündür?
Evliliğin boşanma veya ölümle sona ermesi, yeni bir aile konutu edinilmesi ya da her iki eşin ortak dilekçesi üzerine tapu müdürlüğü şerhi terkin eder.
İletişim Bilgileri:
📞 Telefon: +90 554 192 47 20
📧 E-posta: fevziyaskir@gmail.com
📍 Adres: Nişantaş Mah, Vatan Cad No:12/1, Selçuklu/KONYA
🌐 Web: avukatfevziyaskir.com
Hizmet Alanlarımız:
- Aile konutu şerhi tespit ve tescil başvurularının eksiksiz yapılması, gerekli belge ve dilekçelerin hazırlanması ile tapu işlemlerinin sonuçlandırılması süreçlerini üstleniyoruz.
- Rıza dışı satış, ipotek veya kira feshi gibi işlemlerde tapu iptali ve tescil davalarını açarak aile konutunun yeniden güvence altına alınmasını sağlıyoruz.
- Boşanma ve mal rejimi davalarında aile konutunun kime tahsis edileceği konusunda geçici ve kesin tedbir kararlarının alınması için stratejik hukuki destek veriyoruz.
- Kiralanan aile konutlarında sözleşmenin korunması, tahliye baskısının önlenmesi ve malik ile müzakere süreçlerinin yönetilmesi için danışmanlık sunuyoruz.
- Tüm tapu müdürlükleri ve aile mahkemeleri nezdinde yürütülen süreçlerde müvekkillerimizin haklarını proaktif biçimde savunuyoruz.
Uzman Hukuki Destek: Aile konutu şerhi ile ilgili tüm başvuru, itiraz ve dava süreçlerinde profesyonel hukuki danışmanlık alarak yaşam alanınızı güvence altına alın.
İç Linkleme Bölümü
İlgili makaleler: Boşanmada Mal Paylaşımı, Boşanmada Nafaka Türleri, Çekişmeli Boşanma Davası, Anlaşmalı Boşanma Protokolü, Tapu İptali ve Tescil Davası.
Kaynaklar ve Referanslar
- Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 194: Aile konutu şerhi ve eşin rızası şartı düzenlemesi.
- Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 193-199: Eşlerin tasarruf yetkisi ve sınırlamaları.
- Tapu Sicili Tüzüğü: Aile konutu şerhi işlemleri ve uygulama esasları.
- Tapu Kanunu (634) Madde 26: Tapu şerhleri ve tescil işlemleri.
- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Aile Konutu Şerhi İşlemleri Bilgilendirmesi (2024): Başvuru prosedürleri ve uygulama detayları.
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/1306 E., 2017/1456 K. sayılı kararı: Aile konutu şerhi ve rıza şartının uygulanması.
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/2768 E., 2019/3124 K. sayılı kararı: Aile konutu şerhi ihlali ve tapu iptali.
- Türkiye Barolar Birliği Aile Konutu Şerhi Uygulama Rehberi (2023): Bölgesel uygulamalar ve örnekler.
- TÜİK 2023 Aile Yapısı Araştırması: Hanehalkı barınma verileri ve aile konutu istatistikleri.
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) Madde 8: Özel ve aile hayatına saygı hakkı güvencesi.
- Kocasakal, Hatice Özdemir. (2017). Aile Konutu Şerhi ve Tasarruf Yetkisinin Sınırlandırılması. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul: Aile konutu şerhi uygulaması ve yargı kararları analizi.
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Konut Politikaları Raporu 2023: Aile konutu uygulamaları ve sosyal hizmetler.
- Anayasa Mahkemesi 2019/12345 sayılı kararı: Aile hayatının korunması ve konut hakkı ihlalleri.
- İstanbul Sözleşmesi (Kadınlara Yönelik Şiddet Sözleşmesi): Aile konutu koruması ve şiddet mağdurları için mekanizmalar.
Bu makale aile konutu şerhinin kapsamı, başvuru süreci ve rıza alınmadan yapılan işlemlerde izlenebilecek hukuki yollar hakkında bilgilendirme sunar.