Eşlerin, evliliğin sona ermesi ve boşanmanın sonuçları (nafaka, velayet, tazminat gibi) üzerinde anlaşmaya varamadığı durumlarda açılan davaya çekişmeli boşanma davası denir. Anlaşmalı boşanmanın aksine, bu süreçte "kusur" ilkesi esastır ve mahkeme, hangi tarafın evlilik birliğinin sona ermesinde daha kusurlu olduğunu tespit ederek bir karar verir.

Boşanma Sebepleri: Genel ve Özel Nedenler

TMK, boşanma sebeplerini genel ve özel olmak üzere iki ana başlıkta düzenlemiştir. Davacı, davasını bu sebeplerden bir veya birkaçına dayandırmak zorundadır.

1. Genel Boşanma Sebebi: Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (TMK m. 166/1-2)

En sık karşılaşılan boşanma sebebidir. Eşlerden artık ortak hayatı sürdürmeleri beklenemeyecek derecede evlilik birliğinin sarsılmış olması durumunda açılabilir. Bu sebebin varlığı, her evlilik için ayrı ayrı değerlendirilir. Yargıtay kararlarına göre şiddetli geçimsizlik, güven sarsıcı davranışlar, ekonomik şiddet, ilgisizlik gibi birçok durum bu kapsamdadır.

2. Özel Boşanma Sebepleri (Mutlak Sebepler)

Zina (Aldatma) (TMK m. 161): Eşlerden birinin evlilik birliği devam ederken bir başkasıyla cinsel ilişki yaşamasıdır. Bu sebebe dayanmak için, aldatmayı öğrenen eşin 6 ay ve her halde 5 yıl içinde davayı açması gerekir.

Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK m. 162): Eşlerden birinin diğerinin canına kastetmesi, sağlığına zarar vermesi veya onurunu ağır şekilde zedelemesidir. Fiziksel şiddet bu kapsama girer.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK m. 163): Eşlerden birinin yüz kızartıcı bir suç işlemesi veya toplum normlarına aykırı, onursuz bir yaşam tarzı benimsemesidir.

Terk (TMK m. 164): Eşlerden birinin, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek amacıyla diğerini terk etmesi ve bu terkin en az 6 ay sürmesi ve ihtarın sonuçsuz kalması gerekir.

Akıl Hastalığı (TMK m. 165): Eşlerden birinde bulunan ve ortak hayatı diğer eş için çekilmez hale getiren bir akıl hastalığının, iyileşemeyeceğinin resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilmesi gerekir.

İspat Yükümlülüğü ve Hukuka Uygun Delil Sistemi

Çekişmeli boşanma davasında temel kural, "iddia eden, iddiasını ispatla mükelleftir". Yani, boşanmaya sebep olan olayları öne süren taraf (davacı), bu iddialarını hukuka uygun delillerle kanıtlamak zorundadır. Davalı taraf ise karşı deliller sunarak iddiaları çürütebilir.

Kullanılabilecek Delil Türleri:

• Tanık Beyanları: Olaylara bizzat şahit olmuş kişilerin (akrabalar, komşular, arkadaşlar) ifadeleri.
• Mesajlar ve Sosyal Medya Kayıtları: WhatsApp, SMS, e-posta yazışmaları, sosyal medya paylaşımları.
• Fotoğraf ve Video Kayıtları: Aldatma veya şiddet gibi durumları gösteren görsel materyaller.
• Banka Kayıtları ve Kredi Kartı Ekstreleri: Ekonomik durumu, harcamaları veya mal kaçırma iddialarını desteklemek için.
• Otel Kayıtları: Zina iddiasını kanıtlamak için kullanılabilir.
• Kolluk Kuvvetleri ve Savcılık Tutanakları: Şiddet veya hakaret gibi durumlarda tutulan resmi kayıtlar.
• Sağlık Raporları: Fiziksel şiddet sonucu alınan darp raporları.
• Bilirkişi Raporları: Mahkemenin uzman görüşüne başvurduğu durumlar (örn: akıl sağlığı raporu, sosyal inceleme raporu).

Mahkeme Süreci Adım Adım Nasıl İşler?

1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Boşanma sebepleri, deliller ve talepler (nafaka, velayet, tazminat) detaylı bir şekilde dilekçede belirtilir ve yetkili Aile Mahkemesi'ne sunulur.
2. Ön İnceleme Duruşması: Mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, tarafları sulhe teşvik eder ve tahkikat aşamasının yol haritasını çizer.
3. Tahkikat Aşaması: Delillerin toplandığı, tanıkların dinlendiği ve bilirkişi raporlarının alındığı en önemli aşamadır. Bu aşama birkaç celse sürebilir.
4. Sözlü Yargılama: Taraflar ve avukatları, toplanan delillere karşı son beyanlarını sunar.
5. Hüküm (Karar): Mahkeme, tüm delilleri değerlendirerek boşanma ve fer'ileri (nafaka, tazminat, velayet) hakkında kararını açıklar.

---

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kaynaklar ve Referanslar

1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK):
   • Madde 161-166 (Boşanma Sebepleri)
   • Madde 174-175 (Maddi ve Manevi Tazminat)
   • Madde 175 (Yoksulluk Nafakası)
   • Mevzuat.gov.tr
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK): İspat ve delil hükümleri.
3. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararları: Evlilik birliğinin sarsılması, kusur belirlemesi ve delillerin değerlendirilmesine ilişkin emsal kararlar. (Örnek: E. 2016/15336 K. 2018/6237)
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları: Boşanma hukukuna ilişkin ilkesel kararlar. (Örnek: E. 2017/2-2420 K. 2019/443)
5. Anayasa Mahkemesi Kararları: Özellikle özel hayatın gizliliği ve haberleşmenin gizliliği ihlallerine ilişkin bireysel başvuru kararları.
6. Öztan, B. (2021). Aile Hukuku. Turhan Kitabevi.
7. Dural, M., Öğüz, T., & Gümüş, M. A. (2022). Türk Özel Hukuku, Cilt III: Aile Hukuku. Filiz Kitabevi.
8. Gençcan, Ö. U. (2020). Boşanma, Tazminat ve Nafaka Hukuku. Yetkin Yayınları.
9. T.C. Adalet Bakanlığı, Aile Mahkemeleri El Kitabı.
10. Resmi Gazete (www.resmigazete.gov.tr) - İlgili kanun ve yönetmeliklerin güncel metinleri.

Yasal Uyarı: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Her somut olay kendi özel koşullarında değerlendirilmelidir. Hak kaybı yaşamamak için bir avukata danışmanız önemle tavsiye edilir.