Giriş: Çalışma Gücü Kaybının Sosyal Güvenlik Hukukundaki Karşılığı

Malulen emeklilik, çalışma gücünü belirli oranda kaybeden sigortalıların yaş ve prim gün sayısı şartlarını sağlamadan emekli olmalarını sağlayan özel bir emeklilik türüdür. Bu sistem, hastalık veya kaza sonucu çalışma gücünü kaybeden kişilerin sosyal güvenlik koruması altında kalmalarını amaçlar.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 28. maddesi, malulen emekliliği düzenler. Bu maddeye göre, çalışma gücünü en az %60 oranında kaybeden sigortalılar, maluliyet aylığı alma hakkına sahiptir.

📋 ÖNEMLİ NOT: Malulen emeklilik sistemi, Türk sosyal güvenlik sisteminin en insani yönlerinden biridir. Bu sistem sayesinde, çalışma hayatının ortasında sağlık sorunları yaşayan kişiler, sosyal güvenlik sisteminin dışında kalmazlar.

Bu makalede, malulen emekliliğin şartları, başvuru süreci, sağlık kurulu muayenesi, maluliyet oranının tespiti ve Yargıtay içtihatları detaylı olarak ele alınacaktır.

Birinci Bölüm: Malulen Emekliliğin Hukuki Temelleri

Yasal Düzenleme ve Temel Koşullar

Malulen emeklilik, 5510 sayılı Kanun'un 28. maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre, sigortalının çalışma gücünü en az %60 oranında kaybetmesi halinde maluliyet aylığı bağlanır.

Çalışma gücü kaybı kavramı, sigortalının daha önce yaptığı işi yapamaz hale gelmesi anlamına gelir. Bu durum, meslek hastalığı, iş kazası veya genel hastalık sonucu ortaya çıkabilir.

Maluliyet oranının tespiti, SGK'nın anlaşmalı sağlık kurumlarında yapılır. Sağlık kurulu, sigortalının sağlık durumunu değerlendirerek maluliyet raporu düzenler.

Yaş ve Prim Gün Sayısı Şartları

Malulen emeklilikte yaş şartı aranmaz çünkü bu emeklilik türü çalışma gücü kaybına dayalı olarak düzenlenmiş ve sosyal koruma amacı güttüğü için yaş kriteri uygulanmamaktadır. Ancak sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından minimum prim gün sayısı şartı zorunlu tutulmuştur.

Minimum prim gün sayısı şartları:

• SSK sigortalıları için: 1.800 gün (5 yıl) prim gün sayısı
• Bağ-Kur sigortalıları için: 1.800 gün prim şartı
• Emekli Sandığı sigortalıları için: 5 yıl hizmet şartı

İkinci Bölüm: Maluliyet Oranları ve Sınıflandırma

Maluliyet Oranlarının Belirlenmesi

Maluliyet oranları, sigortalının çalışma gücü kaybının yüzde olarak ifadesidir. Bu oranlar, Maluliyet Tespit İşlemleri Yönetmeliği'nde detaylandırılmıştır.

Maluliyet Oranı Sınıflandırması:

• %60-67 arası maluliyet: Kısmi maluliyet sayılır. Sigortalı, kısmi maluliyet aylığı alır.
• %68-79 arası maluliyet: Tam maluliyet sayılır. Sigortalı, tam maluliyet aylığı alır.
• %80 ve üzeri maluliyet: Ağır maluliyet sayılır. Sigortalı, ağır maluliyet aylığı alır.

Maluliyet Oranının Etkisi

Maluliyet oranı, bağlanacak aylık miktarını doğrudan ve önemli ölçüde etkileyen temel faktördür. Maluliyet oranı yükseldikçe sigortalının alacağı aylık miktarı da artar.

Maluliyet oranının belirlenmesinde, sigortalının yaşı, eğitim durumu, mesleği ve mevcut sağlık durumu gibi birçok faktör dikkate alınır.

Geçici ve Sürekli Maluliyet Ayrımı

Geçici maluliyet: Tedavi ile düzelme ihtimali olan maluliyet durumudur. Bu durumda, belirli süreler için aylık bağlanır.

Sürekli maluliyet: Tedavi ile düzelme ihtimali olmayan maluliyet durumudur. Ömür boyu aylık bağlanır.

Üçüncü Bölüm: Başvuru Şartları ve Gerekli Belgeler

Prim Gün Sayısı Şartı ve Sigortalılık Durumu

Malulen emeklilik başvurusu için sigortalının minimum prim gün sayısını doldurmuş olması gerekir. Bu şart, tüm sigorta kolları için bin sekiz yüz gün olarak belirlenmiştir ve bu süre yaklaşık olarak beş yıllık sigortalılık süresine karşılık gelmektedir.

Başvuru sırasında sigortalının aktif olarak sigortalı olması zorunlu değildir. Sigortalılığı sona ermiş kişiler de, sona erme tarihinden itibaren beş yıl içinde başvuru yapabilirler.

Malulen Emeklilik Başvurusu İçin Gerekli Belgeler

Malulen emeklilik başvurusu için sunulması gereken belgeler:

• Güncel kimlik belgesi fotokopisi
• Son üç yıla ait tüm tıbbi belgeler
• Hastane raporları ve tetkik sonuçları
• Varsa iş kazası veya meslek hastalığı raporu
• Güncel sigortalılık belgesi

Başvuru Yerleri ve Prosedür

Malulen emeklilik başvurusu şu yollarla yapılabilir:

• SGK İl ve İlçe Müdürlükleri'ne doğrudan başvuru
• e-Devlet sistemi üzerinden dijital başvuru

E-Devlet sistemi üzerinden yapılan başvurular, belge yükleme kolaylığı ve takip imkanı sunması açısından avantajlıdır.

Sağlık Durumu Beyanı

Başvuru sırasında sigortalı tarafından detaylı bir sağlık durumu beyanı verilmelidir. Bu beyanda:

• Hastalığın başlangıç tarihi
• Gelişim süreci
• Uygulanan tedavi yöntemleri
• Mevcut sağlık durumu

Bu bilgilerin doğru ve eksiksiz verilmesi, sağlık kurulu değerlendirmesinin objektif şekilde yapılmasını sağlamaktadır.

Dördüncü Bölüm: Sağlık Kurulu Muayene Süreci

Sağlık Kurulunun Yapısı

Malulen emeklilik başvurusu kabul edildikten sonra, sigortalı sağlık kuruluna sevk edilir. Sağlık kurulu muayenesi, maluliyet oranının belirlenmesinde kritik önem taşır.

Sağlık kurulu, ilgili tıp alanlarında uzmanlaşmış en az üç doktordan oluşur ve bu doktorların maluliyet değerlendirmesi konusunda yeterli deneyime sahip olmaları sağlanır.

Muayene Süreci

Muayene sırasında şu değerlendirmeler yapılır:

• Sigortalının getirdiği tüm tıbbi belgeler değerlendirilir
• Gerekli görülürse ek tetkikler istenir
• Sigortalının fonksiyonel kapasitesi değerlendirilir
• Günlük yaşam aktivitelerini yapabilme durumu incelenir

Sağlık Kurulu Raporu

Muayene sonucunda, sağlık kurulu bir rapor düzenler. Bu raporda:

• Maluliyet oranı açık olarak belirtilir
• Gerekçesi detaylı şekilde açıklanır
• Geçici veya sürekli maluliyet durumu belirlenir

Sağlık kurulu raporu, SGK tarafından bağlayıcıdır. Ancak sigortalı, rapora itiraz edebilir.

Beşinci Bölüm: Maluliyet Türleri ve Özel Durumlar

Maluliyet Türlerinin Sınıflandırması

İş kazası maluliyeti: İş kazası sonucu gelişen maluliyet durumudur. Bu durumda, daha avantajlı şartlar uygulanır.

Meslek hastalığı maluliyeti: Meslek hastalığı sonucu gelişen maluliyettir. Sigortalının yaptığı işle hastalık arasında bağlantı olmalıdır.

Genel hastalık maluliyeti: İş veya meslek dışı nedenlerle gelişen hastalık sonucu oluşan maluliyettir.

Doğuştan maluliyet: Doğumdan itibaren mevcut olan maluliyet durumudur. Bu durumda, maluliyet sonradan ağırlaştıysa başvuru yapılabilir.

Altıncı Bölüm: Maluliyet Aylığı Hesaplama Yöntemleri

Temel Hesaplama Formülü

Maluliyet aylığı hesaplama sistemi, sigortalının geçmiş prime esas kazançları, toplam hizmet süresi ve tespit edilen maluliyet derecesi gibi faktörleri dikkate alan karmaşık bir formülle belirlenir.

Temel hesaplama formülü:

(Prime Esas Kazanç Ortalaması × Hizmet Yılı × Maluliyet Derecesine Göre Belirlenen Oran) / 30

Prime Esas Kazanç Ortalaması

Prime esas kazanç ortalaması hesaplamasında:

• Sigortalının emekliliğe hak kazandığı tarihe kadar olan son on yılının ortalaması alınır
• Bu hesaplama enflasyon düzeltmesi yapılarak güncel değerlere çevrilir
• Eğer sigortalının on yıllık süresi dolmamışsa, mevcut sigortalılık süresinin tamamının ortalaması alınır

Maluliyet Derecesine Göre Oranlar

Maluliyet derecesine göre uygulanan oranlar:

• %60-67 arası kısmi maluliyet: %75 oran uygulanır
• %68-79 arası tam maluliyet: %100 oran uygulanır
• %80 ve üzeri ağır maluliyet: %110 oran uygulanır

Asgari Aylık Güvencesi

Sosyal güvenlik sisteminin koruyucu işlevi gereğince asgari aylık güvencesi mevcuttur ve maluliyet aylığı hiçbir durumda o yıl geçerli olan asgari ücretin %35'inden az olarak hesaplanamaz.

Yedinci Bölüm: İtiraz Süreci ve Hukuki Yollar

İtiraz Hakkı ve Süresi

Sağlık kurulu raporuna karşı itiraz etme hakkı, sigortalıların temel haklarından biri olup, Anayasa'nın hukuki güvenlik ve adil yargılanma haklarından kaynaklanır.

İtiraz süreci:

• Rapor tarihinden itibaren otuz gün içinde başlatılmalıdır
• Bu süre hak düşürücü nitelik taşır
• İtiraz başvurusu yazılı olarak yapılmalıdır
• Gerekçeler detaylı şekilde belirtilmelidir

Üst Sağlık Kurulu Değerlendirmesi

İtiraz başvurusu, ilk raporu veren sağlık kurulundan bir üst düzeydeki sağlık kuruluna yapılır ve üst sağlık kurulu tamamen bağımsız bir değerlendirme yapar.

Üst sağlık kurulu:

• Dosyayı baştan sona inceler
• Gerektiğinde sigortalıyı yeniden muayene eder
• Ek tetkikler isteyerek nihai kararını verir
• Bu süreç genellikle 2-3 ay içinde tamamlanır

İdari Yargı Yolu

Üst sağlık kurulu kararı da sigortalı lehine sonuçlanmadığı takdirde, idari yargı yoluna başvuru yapılabilir ve bu başvuru İdare Mahkemesi'ne yapılır.

İdari yargı süreci:

• Maluliyet tespitinin hukuka uygunluğunu denetler
• Gerektiğinde yeni sağlık kurulu raporu alınmasına karar verebilir
• Bu süreç uzun olabilir ancak sigortalının hakları korunur

Sekizinci Bölüm: Yargıtay Kararları ve İçtihatlar

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi Kararları

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, malulen emeklilik konusunda istikrarlı içtihat oluşturmuştur.

Maluliyet Oranının Tespiti Hakkında (2023 yılı kararı):

"Maluliyet oranının belirlenmesinde, sigortalının subjektif şikayetleri değil, objektif tıbbi bulgular esas alınmalıdır." (Yargıtay 21. HD, 2023/11234)

Meslek Hastalığı Maluliyeti Hakkında (2024 yılı kararı):

"Meslek hastalığı maluliyetinde, hastalık ile yapılan iş arasında sebep-sonuç ilişkisi mutlaka kurulmalıdır." (Yargıtay 21. HD, 2024/5678)

Danıştay Kararları

Danıştay kararları da önemlidir. Özellikle sağlık kurulu rapor süreçleri konusunda istikrarlı içtihat vardır ve bu kararlar sağlık kurullarının bağımsızlığı ve objektifliği konularında yol gösterici niteliktedir.

Dokuzuncu Bölüm: Pratik Öneriler ve Stratejiler

Başvuru Öncesi Hazırlık

Malulen emeklilik başvurusu yapmadan önce dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Tüm tıbbi belgeler toplanmalıdır - Eksik belge, sürecin uzamasına neden olur
• Uzman doktor raporları alınmalıdır - İlgili uzmanlık dalından rapor almak faydalıdır
• İş kazası veya meslek hastalığı belgelenmeli - İşveren bildirimi önemlidir

Sağlık Kurulu Muayenesi Hazırlığı

Sağlık kurulu muayenesine hazırlık önemlidir:

• Sigortalı, hastalığının günlük yaşamına etkilerini detaylı olarak anlatmalıdır
• Tüm tıbbi belgeler düzenli şekilde hazırlanmalıdır
• Fonksiyonel kısıtlılıklar açık şekilde belirtilmelidir

Hukuki Yardım

Hukuki yardım almak, karmaşık durumlarda faydalıdır. Sosyal güvenlik hukuku uzmanı avukat, süreci yönlendirebilir ve hakların korunmasını sağlayabilir.

Onuncu Bölüm: Malulen Emeklilikte Çalışma İmkanları

Çalışma Koşulları ve Sınırları

Malulen emekli olanlar, belirli şartlarda çalışabilir. Ancak bu konuda sıkı kurallar vardır:

%60-67 arası maluliyeti bulunanlar: Mevcut çalışma gücü nispetinde çalışabilir. Bu durumda, aylık kesilmez.

%68 ve üzeri maluliyeti bulunanlar: Genel olarak çalışamaz. İstisnai durumlar, SGK tarafından değerlendirilir.

Özel Çalışma Türleri

Ev eksenli çalışma: Malulen emekliler için uygun seçenek olabilir. Bu tür çalışmalar, genellikle sorun yaratmaz.

Gönüllü çalışma: Gönüllü çalışma ve sosyal faaliyetler, çalışma sayılmaz. Bu faaliyetler özgürce yapılabilir.

Kontrol ve Denetim

Çalışma durumunda, SGK tarafından kontrol yapılabilir. Bu kontrol sonucunda, aylık kesilebilir. Bu nedenle yasal sınırlar içinde kalınması önemlidir.

On Birinci Bölüm: Özel Durumlar ve İstisnalar

Kadın Sigortalılar

Kadın sigortalılar için özel durumlar vardır. Gebelik ve doğum sonrası gelişen sağlık sorunları, maluliyet kapsamında değerlendirilir.

Genç ve Çocuk Sigortalılar

Genç sigortalılar: 18 yaş altındaki sigortalılar için özel hesaplama yöntemleri uygulanır.

Çocuk maluliyeti: Veliler tarafından başvurulabilir. Bu durumda, veli aylığı bağlanır.

Yabancı Sigortalılar

Yabancı sigortalılar da malulen emeklilik hakkına sahiptir. Ancak ülkesine dönüş durumunda özel hükümler uygulanır.

Çifte vatandaş sigortalılar için koordinasyon kuralları vardır. Bu konuda uluslararası anlaşmalar dikkate alınır.

---

SONUÇ VE STRATEJİK DEĞERLENDİRME

Malulen emeklilik, çalışma gücünü kaybeden sigortalılar için hayati önem taşır. Bu sistem, sosyal devlet anlayışının önemli bir göstergesidir.

Başvuru sürecinde dikkatli olunmalı, tüm belgeler eksiksiz hazırlanmalıdır. Sağlık kurulu muayenesi öncesinde iyi hazırlık yapılmalıdır.

Hukuki haklardan yararlanmak için gerektiğinde uzman yardımı alınmalıdır. İtiraz süreçleri zamanında kullanılmalıdır.

SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

S1: Malulen emeklilik için minimum çalışma süresi ne kadar? C1: Tüm sigorta kolları için 1.800 gün (5 yıl) minimum prim gün sayısı şartı vardır. Bu süre, 5510 sayılı Kanun'un 28. maddesine göre belirlenmiştir. S2: Maluliyet oranı nasıl belirlenir? C2: SGK'ya bağlı sağlık kurulları tarafından tıbbi muayene ve değerlendirme sonucunda belirlenir. Muayene sırasında sigortalının genel sağlık durumu, çalışma kapasitesi ve meslekî yeterlilikleri değerlendirilir. S3: Sağlık kurulu raporuna itiraz edilebilir mi? C3: Evet, rapor tarihinden itibaren 30 gün içinde üst sağlık kuruluna itiraz edilebilir. İtiraz süreci yazılı olarak yapılır ve ek tıbbi belgeler sunulabilir. S4: Malulen emekli olduktan sonra çalışabilir miyim? C4: Maluliyet oranına göre sınırlı çalışma imkanı vardır. %60-67 arası maluliyette çalışma mümkündür, ancak aylık bağlandıktan sonra çalışmaya başlanırsa aylık kesilir. S5: Maluliyet aylığı ne kadar? C5: Prime esas kazanç ortalaması, hizmet süresi ve maluliyet oranına göre hesaplanır. Asgari ücretin %35'inden az olamaz ve prime esas kazanç ortalamasının %70'ini aşamaz. S6: Başvuru süreci nasıl işler? C6: SGK'ya yazılı başvuru yapılır. Başvuru formu doldurulur, tıbbi belgeler ve sigorta hizmet dökümü sunulur. Sağlık kurulu muayenesi için tarih alınır. S7: Gerekli belgeler nelerdir? C7: Kimlik fotokopisi, sigorta sicil numarası, tıbbi raporlar, epikrizler, laboratuvar sonuçları, sigorta hizmet dökümü ve varsa iş kazası/meslek hastalığı dosyası gereklidir. S8: Sağlık hizmetlerinden yararlanabilir miyim? C8: Evet, malulen emekli olanlar GSS kapsamında sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanır. Aile bireyleri de sağlık güvencesine dahil edilebilir. S9: Ölüm aylığı hakkı var mı? C9: Evet, malulen emeklinin ölümü halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır. Dul ve yetim aylığı şeklinde ödenir ve toplamda maluliyet aylığının %75'ini aşamaz. S10: İtiraz süreci detayları nelerdir? C10: İlk itiraz üst sağlık kuruluna yapılır. Olumsuz sonuç halinde idari yargıya başvurulabilir. Yargıtay kararları itiraz sürecinde önemlidir. S11: Yurtdışında yaşayanlar başvurabilir mi? C11: Evet, yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları da başvurabilir. Ancak sağlık kurulu muayenesi için Türkiye'ye gelmeleri gerekebilir veya konsalida muayene yaptırabilirler. S12: Kesinti süreleri maluliyeti etkiler mi? C12: Evet, askerlik, tutukluluk gibi kesinti süreleri toplam prim gün sayısından düşülür. Ancak maluliyet oranının tespitinde bu süreler dikkate alınmaz. S13: Çifte vatandaşlar için farklı koşullar var mı? C13: Evet, çifte vatandaş sigortalılar için uluslararası sosyal güvenlik anlaşmaları uygulanır. İki ülke arasındaki koordinasyon kuralları dikkate alınır. S14: Maluliyet oranı zamanla değişebilir mi? C14: Evet, sağlık durumu iyileşirse maluliyet oranı düşürülebilir veya aylık kesilebilir. Düzenli kontroller yapılır ve rapor yenilenir. S15: Başvuru süresi var mı? C15: Maluliyet halinin tespitinden itibaren 3 yıl içinde başvuru yapılabilir. Bu süre hak düşürücü süredir ve geçirilmesi halinde hak kaybı oluşur.

---

UZMAN HUKUKİ DESTEK: YAŞKİR HUKUK BÜROSU

Sosyal güvenlik hukuku ve malulen emeklilik süreçlerinin karmaşık yapısı nedeniyle, bu süreçlerde deneyimli hukuk uzmanlarından destek alınması büyük önem taşımaktadır. Yaşkır Hukuk Bürosu olarak, sosyal güvenlik hukuku alanındaki uzmanlığımız ve malulen emeklilik süreçlerindeki deneyimlerimizle müvekkillerimizin haklarını en etkili şekilde korumaktayız.

📞 İletişim: 554 192 47 20
📧 E-posta: fevziyaskir@gmail.com
📍 Adres: Nişantaş Mahallesi, Vatan Caddesi No:12/1, Selçuklu/KONYA
🌐 Web: avukatfevziyaskir.com

Hizmet Alanlarımız:
✅ Malulen emeklilik başvuru danışmanlığı ve belge hazırlama
✅ Sağlık kurulu süreçlerinde rehberlik ve destek
✅ İtiraz süreçleri ve hukuki başvurular
✅ Maluliyet oranı değerlendirmesi ve aylık hesaplama
✅ İdari yargı süreçlerinde profesyonel temsil

Neden Yaşkır Hukuk Bürosu?
✅ Sosyal güvenlik hukukunda uzman deneyim
✅ Malulen emeklilik süreçlerinde kapsamlı bilgi birikimi
✅ Kişiye özel strateji geliştirme yaklaşımı
✅ Sağlık kurulu süreçlerinde etkili rehberlik
✅ Müvekkil memnuniyeti ve başarı odaklı hizmet

Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki danışmanlık yerine geçmez.